Амерыканскі даклад аб беларускіх НКА: ўлады не давяраюць, грошай няшмат, але ў цэлым стала лепш

У 2015 годзе сітуацыя з правамі грамадзянскай супольнасці ў Беларусі нязначна палепшылася. Пры гэтым некамерцыйныя ініцыятывы ўсе яшчэ сутыкаюцца з недаверам уладаў, адчуваюць цяжкасці пры рэгістрацыі і пакутуюць ад абмежаванага фінансавання. Так развіцце беларускага «трэцяга сектара» ў чарговым гадавым дакладзе апісала Агенцтва ЗША па міжнароднаму развіццю.

Ўстойлівасць грамадзянскай супольнасці: горш толькі ў Азербайджане

Грамадзянская супольнасць (ГА) у Беларусі па-ранейшаму няўстойліва. Па гэтаму паказчыку наша краіна атрымала адну з самых нізкіх адзнак сярод краін Цэнтральнай і Усходняй Еўропы — 5,6 бала (па шкале ад 1 да 7, дзе адзінка самы высокі бал. — Заўв. TUT.BY). Ніжэй толькі ў Азербайджана — 5,8 бала. Найбольш устойлівым грамадзянская супольнасць прызнана ў Польшчы і Эстоніі. Гэтыя краіны атрымалі па 2, 1 бала.

На 1 студзеня 2016 года ў Беларусі налічвалася 2665 зарэгістраваных грамадскіх аб’яднанняў, у тым ліку 225 міжнародных, 716 нацыянальных і 1724 мясцовых. На працягу 2015 года Мінюст зарэгістраваў каля 118 новых НКА (некамерцыйных арганізацый).

Прававая асяроддзе для грамадзянскіх ініцыятыў у Беларусі застаецца хутчэй забароннай, лічаць эксперты. Міністэрства юстыцыі па-ранейшаму адмаўляецца рэгістраваць пэўныя арганізацыі, у першую чаргу, звязаныя з моладзю, правамі чалавека і рэлігіяй. Адмовы часта выносяцца пад фармальнымі падставамі. Падставай можа стаць нават такая дробязь, як нумар мабільнага тэлефона, указаны замест стацыянарнага нумара ў рэгістрацыйных дакументах.

Супрацоўніцтва з уладамі: прэсінг знізіўся, недавер захавалася

Складальнікі дакладу адзначаюць, што ў 2015 годзе ўлады знізілі прэсінг на НКА: скарацілася колькасць ператрусаў, затрыманняў, канфіскацыяў і судовых пазоваў. Урад усе яшчэ негатыўна ўспрымае арганізацыі, звязаныя з правамі чалавека і разьвіцьцем грамадзянскай супольнасці, і з абыякавасцю ставіцца да астатніх. Аднак удзел «трэцяга сектара» у дзейнасці ўлад расце.

«НКО ўсе часцей шукаюць спосабы ўплываць на рашэнні ўрада, замест таго каб удзельнічаць у палітычнай канфрантацыі, якая наўрад ці прыносіла вынік», — гаворыцца ў дакладзе. Паспяховы прыклад супрацоўніцтва — далучэнне Беларусі да Канвенцыі аб правах інвалідаў. Айчынныя НКА, якія прадстаўляюць інтарэсы людзей з абмежаванымі магчымасцямі, даўно лабіравалі падпісанне гэтага дакумента.

Нягледзячы на пазітыўныя прыклады, беларускі ўрад, як правіла, «не хоча па-сапраўднаму прыцягваць ГА да абмеркавання праектаў нарматыўных дакументаў», лічаць эксперты. «22 арганізацыі прадставілі свае заўвагі па праекце Стратэгіі сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі да 2030 года, але ўрад не ўключыла гэтыя ідэі ў канчатковы варыянт дакумента», — сказана ў дакладзе.

Паслугі: напрацоўкі НКА карыстаюцца ўсе большым попытам

Паслугі, якія прадастаўляюць арганізацыі ГА, усе больш запатрабаваны як сярод грамадзян, так і ў дзяржсектары. Напрыклад, медустановы ў Бабруйску і Магілеве пачалі аказваць паліятыўную дапамогу дзецям з абмежаванымі магчымасцямі, выкарыстоўваючы практыку Беларускага дзіцячага хоспіса. А рускамоўныя беларусы зацікавіліся роднай мовай дзякуючы намаганням праекта «Мова Нанова»: яго сайт прыцягвае больш за 100 тысяч наведвальнікаў у месяц.

Імідж: актыўнае прасоўванне ў інтэрнэце

Рэгіянальныя беларускія СМІ станоўча ставяцца да грамадзянскай супольнасці, сказана ў дакладзе. Колькасць публікацый аб гарадскіх ініцыятывах няўхільна расце, хоць журналісты з дзяржаўных газет часта пазбягаюць згадваць назва арганізацыі, якая стаіць за тым ці іншым падзеяй.

Сярод буйных айчынных медыя аб грамадзянскім грамадстве рэгулярна пішуць прыватныя інтэрнэт-парталы. Складальнікі дакладу адзначаюць, што буйныя дзяржсмі часам залішне палітызуе дзейнасць НКА, асабліва тых, якія працуюць з пацярпелымі ад канфлікту ва Украіне.

Прадстаўнікі «трэцяга сектара» актыўна прасоўваюць свае ідэі ў сацсетках і шукаюць там аднадумцаў, партнераў, валанцераў. Як паказаў апытанне зарэгістраванага ў Вільні Незалежнага інстытута сацыяльна-эканамічных і палітычных даследаванняў (НІСЭПД), узровень удзелу грамадзян у грамадскай дзейнасці расце.

Фінансаванне: буйныя замежныя донары пачалі даваць менш, але з’явіліся дробныя мясцовыя

Фінансавая жыццяздольнасць НКА ў 2015 годзе не змянілася, нягледзячы на памяншэнне доступу да замежнага фінансавання. Напрыклад, урад ЗША скараціла датаванне беларускіх некамерцыйных арганізацый на 40% — з 9 да 5, 5 мільена даляраў. Страту некалькі ураўнаважыў рост прамых ахвяраванняў, аднак замежныя донары аддаюць перавагу фінансаваць толькі буйныя праекты.

НКО ўсе больш зацікаўлены ў мабілізацыі мясцовых рэсурсаў. У 2015 годзе ім дапамагалі новыя краудфандинговые платформы “Талака” і Ulei. Праз іх больш за 50 праектаў сабралі ў агульнай складанасці каля 45 тысяч долараў за паўгода. Дзякуючы платформе MaeSens ў 2015 годзе сабрана каля 230 тысяч даляраў — гэта больш, чым за 2 папярэднія гады разам узятых.

Нягледзячы на новыя інструменты для прыцягнення сродкаў, фінансавы менеджмент ў НКА обстается слабым, а самі арганізацыі недастаткова празрыстыя, канстатуюць складальнікі дакладу. Вельмі нешматлікія ініцыятывы падаюць вычарпальную інфармацыю аб сваіх фінансах, а калі і даюць, то не спрабуюць зрабіць справаздачы даступнымі для грамадскасці.

По материалам: TUT.BY

Оставить комментарий