Паводкі ў Менску: транспарт “плавае” вось ужо 120 гадоў

Ліпеньскія дажджы і ўраганныя вятры наварацілі спраў у краіне і яе сталіцы. Кожны год багатыя дажджы стабільна прыводзяць да затаплення вуліц і утонувшему аўтатранспарту. У многіх складваецца меркаванне, што гэта толькі ў новы час Менск стаў пакутаваць ад патопаў, а раней такога амаль не здаралася. Ці Так гэта? TUT.BY пакапаўся ў архіўных паведамленнях.

1897: конна-водны трамвай

У маі 1892 года ў Мінску запусцілі конку — конны трамвай, які прапрацаваў на гэтай пасадзе да 1928 года і нават некалькі гадоў існаваў паралельна з аўтобусамі. Паводкі ў нізінных частках горада здараліся нярэдка, і тады, бывала, вагон конкі схадзіў з затопленых рэек. У архіве БГАКФФД есць фота 1897 года коннага трамвая на затопленай вуліцы Гандлевай. Вагон спрабуе пераадолець разліў, а вакол сабралася нямала гледачоў.

Таксама немалыя патопы адзначаліся ў 1888 годзе і 10 лютага 1903-га.

1906: клокочущее мора і лодачныя пераправы

Сто дзесяць гадоў таму, у лютым-сакавіку 1906 года, гарадскія газеты адзначалі, што паводка «не бывалое ў летапісах горада Мінска». Друкаваныя выданні збіралі грошы пацярпелым і заклікалі іншыя СМІ рабіць, як бы сказалі сення, «максімальны рэпост». Тым часам публіка хадзіла любавацца на разгул стыхіі. Сэлфі тады яшчэ не стала масавым з’явай, так што здымкі выгляду «Мы съ спадарыняй Н**** безъ страху взираемъ на небяспеку» да нас не дайшлі.

«Рака Свіслач яшчэ шырэй разлілася і затапіла добрую палову горада. На Захар’еўскай вуліцы вада паднялася да 2-х аршын, так што кожнае паведамленне цэнтральнай частцы горада з Камароўкай і наогул з зарэчнай часткай спынена. Губернатарскі сад да будынку летняга тэатра увесь заліты вадой, прычым домік, размешчаны ля катка, напалову патануў; палова Губернатарскага моста яшчэ не паглынутая клокочущим морам, і на ім збіраецца маса публікі, якая мілуецца прыгожай карцінай разліву, але трэба меркаваць, што да вечара мост будзе цалкам знесены, бо вада ўсе прыбывае і прыбывае. З правага боку Вяселай вул таксама бачная велічная карціна разліву: з аднаго боку затопленая Слабодка, так што прыкметныя толькі ацалелыя дахі дамоў, з другога — Кошары, а затым Ляхаўка. Паведамленне жыхароў Ляховки вырабляецца на чаўнах і лодках, хоць пераязджаць праз раку на лодцы ў вышэйшай ступені небяспечна з прычыны хуткага плыні. Татарская частка горада цалкам затопленая», — пісала газета «Мінская гаворка» у лютым.

1915: туалет ідзе на таран

Менш чым праз дзесяць гадоў, падчас чарговай паводкі, фатографы ўжо зляталіся да месцаў затаплення дзеля эфектных кадраў. Газета «Мінскі голас» паведамляла ў сакавіку 1915-га:

«На гарадской электрычнай станцыі патокі разграмілі і панеслі мноства бочачак з-пад нафты і інш. Затое тая ж няўрымслівая вада шчодра кампенсавала станцыю. З аднаго з двароў Захар’еўскай вуліцы з патокам вады стрымгалоў вылецела драўлянае будынак клозета і, пацярпеўшы „аварыю“ ля плота электрычнай станцыі, тут перакулілася і затрымалася. Гэта архітэктурнае збудаванне „00“ доўга ўпрыгожвала вуліцу, служачы выдатным аб’ектам для гг мясцовых фатографаў-аматараў і тэмай для мастакоў як элемент хаосу і разбурэння».

1930: плывуць бочкі з агуркамі і сабачая будка

У красавіку 1997-га «Вячэрні Мінск» прыводзіў успаміны старажыла Валянціны Бугаенка аб паводцы 1930 года. Сярод іншага яна адзначала, што гарадскія ўлады прадбачылі паводка, і адпраўлялі па дварах камісіі, якія заклікаюць жыхароў да вечара пакінуць дома.

«Вынік быў сумным. Ноччу раптам хлынула вада. Людзі удирали праз вокны, ратаваліся на гарышчах і дахах. А сее-дзе з-пад вады тырчалі толькі канькі хат. Па свіслацкім «мораў» плавалі дошкі, карыта, бочкі. А яшчэ — жывелы і нават людзі. Пажарныя і ваенныя здымалі пацярпелых з дахаў і саджалі ў лодкі. Вада была гэтак вялікая, што затапіла частку вуліц Фрунзе і Купалы. Горад яна перарэзала папалам. Па мастах з вялікай хуткасцю бегла пенящаяся вада, і прайсці было немагчыма.

Я бачыла, як па Татарскім гародах плавалі бочкі з саленымі агуркамі. Татары гэтыя бочкі закупоривали і захоўвалі ўсю зіму ў рэчцы, у запрудах з калоў, каб вясной прадаваць агуркі на Траецкім рынку. Але раптам сарвала іх з прывязі, і яны загайдаліся на хвалях Свіслачы. А яшчэ бачыла, як плыла сабачая будка, на даху якой ляжаў скулящий сабака”.

1931: знос мастоў і абвальванне дамоў

Прайшоў усяго год — і зноў сталіцу затапіла. Прычым не толькі сталіцу, а наогул усю краіну: якая прайшла зіма была марозная і снежная, а ў красавіку рэзка наступіла сонечнае, цеплае надвор’е. Узровень рэк пачаў падымацца з 20 красавіка. Выйшла з ладу электрастанцыя «Эльвод», перастаў хадзіць трамвай, адключыўся вадаправод, размыла чыгуначныя шляхі і цягнікі на Барысаў і Бабруйск вымушаныя былі вярнуцца назад. У паведамленнях беларускага ГПУ гаварылася:

«З вечара 21 красавіка жыхарам кварталаў, якім пагражала небяспека затаплення непасрэдна, было прапанавана эвакуявацца, аднак частка насельніцтва, мяркуючы, што вада не дасягне кватэр, параўнальна больш аддаленых, адмовілася перабрацца ў бяспечныя месцы. У ноч на 22 красавіка вада ў рацэ прыбывала настолькі хутка, што жыхары прылеглых кварталаў прачыналіся сярод ночы ад груку дзяжурных пажарных у напаўзатопленых кватэрах (Ляхаўка, Ніжні рынак, Садова-Набярэжная). Да раніцы насельніцтва названых кварталаў апынулася ў дамах, напаўзатопленых вадой, і, узлезшы на дахі дамоў, людзі крычалі, вывешвалі сцягі, заклікаючы на дапамогу. Да гадзіны дня 22 красавіка ўзровень вады, па дадзеных Усебеларускага гідраметэаралагічнага інстытута, дасягнуў 380 см вышэй сярэдняга гадовага ўзроўню».

Рэкі выйшлі з берагоў па ўсей краіне. Знесла паводкай масты ў Мінску (па вул. Пралетарскай і Бакуніна і на Ніжнім Базары), Мазыры, Оршы. У весцы Банцеровщине змыла млын, якую цудам злавілі ніжэй па плыні, пакуль яна не знесла некалькі мастоў. У Барысаве вадой знесла два дамы, у Мінску — дом у Серабранцы і па вуліцы Камунальнай (трохпавярховы цагляны). Максімальны пад’ем вады Свіслачы ў Мінску склаў 3,85 м, у Асіповічаў — 5,35 м, а найбольшы ўздым зафіксавалі на Заходняй Дзвіне: амаль 13 метраў. Да канца красавіка паводка спаў.

Адзін з частых разліваў Свіслачы ў раене былой вуліцы Лодачнай. За ракой бачныя корпуса завода «Крышталь». Фота з архіва Людмілы Былино.

1945: паводкі — бой!

У сярэдзіне сакавіка 1945-га Менгарвыканкам пачаў рыхтавацца да ожидающемуся паводкі. Газета «Советская Белоруссия» надрукавала нататку «Да барацьбе з паводкай», дзе заклікала жыхароў горада адвесці жывелу ў бяспечныя раены, а на кіраўнікоў прадпрыемстваў і ўстаноў ўсклала асаблівую адказнасць.

«Вопыт мінулых гадоў паказаў, што горад Мінск у час вясновай паводкі падвяргаецца штогадовага паводкі і прыносіць нямала разбурэнняў і страт гарадскому гаспадарцы і насельніцтву. Асабліва пакутуюць ад паводак Гандлевая, Лодкавая, Пуліхава вуліцы, раены МДС № 1, Пралетарская вуліца і раен Бервенской млына.

Магчымых ахвяр, разбурэнняў і страт можна цалкам пазбегнуць, калі своечасова падрыхтавацца да барацьбы з паводкай, калі насельніцтва горада прыме актыўны ўдзел у гэтым вялікім справе. Кожны грамадзянін, які пражывае ў раене затаплення, павінен паклапаціцца загадзя аб захаванасці сваей маемасці (выснова жывелы ў бяспечныя раены і да т. п.).

Асаблівая адказнасць ляжыць на кіраўніках прадпрыемстваў і устаноў, якія абавязаны арганізаваць калектывы на барацьбу з вясновым паводкай. На прадпрыемствах і ў установах неабходна арганізаваць спецыяльныя брыгады з вопытных таварышаў па барацьбе з паводкай, загадзя зладзіць дамбы, агароджы, пераходы. Трэба, каб на кожным прадпрыемстве быў падрыхтаваны неабходны інвентар, як то: пешні, ламы, бусакі, рыдлеўкі, вяроўкі і іншы інструмент, неабходны для хутчэйшага пропуску леду”.

Але, мяркуючы па некаторых дадзеных, паводка аказалася далека не такім разбуральным, як чакалі.

1967: патоп на Дзень горада

Свае 900-годдзе беларуская сталіца адзначала 28 мая 1967 года. Сіноптыкі абяцалі: «Сення, 28 траўня, у Менску чакаецца нізкая воблачнасць, вецер паўночна-заходні, умераны да моцнага. Тэмпература паветра — 11-15 градусаў. Днем чакаюцца ліўневыя дажджы, магчымая навальніца». Ліўні сапраўды праліваюцца над Менскам. Кадры паводкі на плошчы Якуба Коласа трапілі ў фільм Мікіты Хубова «Святочны альбом», прысвечаны святкаванню гарадскога юбілею.

Адзін з чытачоў прыгадаў падобнае паводка: «Пасля аднаго з такіх ліўняў у сярэдзіне 70-х затапіла падземны пераход на плошчы Якуба Коласа. Дык вось, вельмі хутка на плошчы ўздоўж бардзюраў з’явілася ліўневая каналізацыя, і больш патопаў там не было. Але ў 90-х — пачатку 2000-х пры рамонце праспекта 80% гэтых сцекаў зноў закаталі ў асфальт».

1977: пасажыры ў вадзе

Дзесяць гадоў праз, 8 ліпеня 1977 года, Мінск перажыў яшчэ адзін моцны лівень — верагодна, менавіта яго згадваў наш чытач, кажучы аб падземных пераходах. «Паплылі» і аўтобусы на Партызанскім праспекце, і трамваі на Якуба Коласа. Хто-то нясе ў руках свае туфлі, а хто-то і нясе сваю спадарожніцу.

Час ад часу падтаплення вуліц Мінска адбываліся і ў наступныя гады. Работнікі мотавелазавода ўспамінаюць патоп прыкладна ў 1986 годзе: тады аўтобусы і тралейбусы з боку вакзала даходзілі толькі да фабрыкі «Камунарка», а далей ужо паўсюль стаяла вада — што на вуліцах, што на заводскай тэрыторыі.

Новы час: патопы ледзь ці не штогод

У новым тысячагоддзі дажджавыя патопы і паводкі, паралізуе працу транспарту, назіраюцца ў Мінску з зайздроснай рэгулярнасцю:

2004: 25 ліпеня

2006: 21 жніўня

2007: 24 чэрвеня, 24 ліпеня

2009: 12 і 23 чэрвеня, 20 і 23-24 ліпеня

2010: 15 мая, 4, 10 і 26 чэрвеня, 13 ліпеня, 4 жніўня

2011: 29 чэрвеня, 22 ліпеня, 14 жніўня

2012: 25 красавіка, 19 ліпеня, 6 кастрычніка

2013: 10 і 23 чэрвеня, 13 ліпеня

2014: 26 траўня, 1 чэрвеня, 12-13 ліпеня, 9, 12 і 14 жніўня

2015: 14 чэрвеня, 27 верасня

2016: 25 і 30 мая, 20 чэрвеня, 3 і 13 ліпеня

Ужо па меншай меры дзесяць гадоў нам абяцаюць, што ў найбліжэйшай будучыні падтаплення спыняцца. У 2008 годзе пачалося будаўніцтва новага калектара «Цэнтр», завяршыць будаўніцтва планавалі спачатку да 2015 года, затым — да 2018, пазней гэты тэрмін адсунулі да 2020 года. Але некалькі гадоў таму будаўніцтва і зусім прыпынілі. Зрэшты, нават калі калектар і даробяць ў бліжэйшыя гады, то ад падтапленняў цэнтра горада ен не ўратуе. Цяпер нам даюць новае абяцанне: ачыстка сталічнага сажалкі-рэгулятара можа вырашыць праблему падтапленняў «ў большай ступені». Зрэшты, у гэты сажалка вада паступае толькі з калектараў «Сцяпянка» і «Дражня», а ўсяго ў сталіцы магістральных калектараў сем: «Цэнтр», «Сцяпянка», «Дражня», «Камароўскі», «Няміга», «Захад» і «Паўночна-Захад».

По материалам: TUT.BY

Оставить комментарий

Мотоперчатки shima air men купить pro-ekip.ru.