Занадта шмат перашкод. Чаму жыхары Магілеўшчыны не спяшаюцца здаваць дзяржаве чарніцы

З 24 чэрвеня ў Магілеўскай вобласці дазволены збор чарніц. Мясцовым аблспажыўсаюзу даведзены план — нарыхтаваць 500 тон лясной ягады. Аднак жыхары не спяшаюцца здаваць ягады ў райпо, піша «СБ Беларусь Сегодня».

На рынку ў Чавусах чарніцы прадаюць і са стацыянарных прылаўкаў, і з самаробных, збудаваных з кардонных скрыняў. Адразу на ўваходзе, размясціўшыся адзін супраць аднаго, ягаду прапануюць дзве пенсіянеркі — Валянціна Салаўева і Вера Гадальская. Цана за кілаграм у іх аднолькавая — 4 рублі.

Валянціна Рыгораўна ахвотна распавядае, што чарніцы збірае практычна кожнае лета, калі год ураджайны і няма забароны на наведванне лясоў з-за засухі. Есць у яе і любімае ягаднае месца ў трох кіламетрах ад горада. У райпо пенсіянерка чарніцы не носіць, прадае выключна на рынку, хоць і стомна адседзець на сонцапеку некалькі гадзін ў яе ўзросце. Тлумачыць: так нашмат выгадней.

Згодна з ей, і Вера Іванаўна, облюбовавшая ягаднае месца практычна на ўскраіне Чавусаў — у раене льнозавода, дзе жыве. Аўтамабіля, каб ездзіць далей, у яе няма. Але чарніцы, па сцвярджэнні пенсіянеркі, і тут усім хапае. Некаторыя прадаюць лішкі на рынку — усе ж запамога да зарплаты або пенсіі. Людзей, якія аддаюць перавагу здаваць ягады ў райпо, асабіста яна не ведае.

Паблізу льнозавода на ўскрайку лесу мяне чакала расчараванне. На чарнічных кустиках амаль не засталося ягад. Але, прайшоўшы каля сотні метраў, я пераканалася, што гэты год на ягаду ўраджайны, ад багацця сінявата-чорных кропак ажно ў вачах заіскрылася. Хутка на палянку прыйшла кампанія ягаднікаў — Сяргей, Петр і Наталля. У руках у кожнага — пластыкавае вядро. Далонькі і вусны перепачканы черничным сокам. Менавіта ад іх я і даведалася, чаму мясцовыя жыхары неахвотна нясуць ягаду ў райпо.

Закупачная цана на чарніцы ў гэтым годзе ўжо занадта сціплая — 2 рубля за кілаграм. Гэта ўдвая танней, чым на рынку. А збіраць чарніцы няпроста — паспрабуй согнись за кожнай ягодкой. Былі ж часы, успаміналі мае суразмоўцы, калі за кілаграм чарніц давалі 2,5−3 даляра ў эквіваленце. Яшчэ гады 4 назад і гараджане, і вяскоўцы ў Магілеўскай вобласці спецыяльна бралі адпачынкі, а здаралася, і кідалі працу, каб падзарабіць на ягадах.

Зрэшты, есць яшчэ адно нязручнасць, і, на думку Наталлі, — галоўнае. Магілеўшчына пацярпела ад аварыі на Чарнобыльскай АЭС. І дары лесу ў жыхароў Чавускага раена прымаюць толькі пры наяўнасці даведкі аб узроўні ўтрымання ў іх радыенуклідаў. А яе выдаюць у адзінай лабараторыі, размешчанай у горадзе на рынку. Здаць чарніцы можна ва ўсіх 52 гандлевых аб’ектах райпо ды яшчэ двум нарыхтоўшчыкам. Грошы аддадуць адразу на месцы. Але перш чым ісці ў ваколіцу гандлевую кропку, сельчанину трэба будзе з’ездзіць у горад.

Як гэта выглядае на практыцы? Збіраўся, напрыклад, жыхар вескі здаць 2-3 кілаграмы чарніц — не заўседы ж удаецца сабраць дзесяць-дваццаць. Сеў на прыгарадны аўтобус, які ходзіць нячаста. Заплаціў за дарогу, умоўна, 70 капеек. У лабараторыі аддаў 80 капеек за даведку, затым яшчэ 70 — за зваротную дарогу. Выдаткаваў на гэта ў лепшым выпадку паўдня і 2 рублі 20 капеек. Ці варта ў выніку аўчынка выраба? Ды і чарніца пасля гэтых раз’ездаў наўрад ці захавае прывабны выгляд.

Нядзіўна, што нарыхтоўка чарніц у Чавускім райспажыўтаварыства напярэдадні мінулых выходных яшчэ не пачалася, хоць па плане трэба нарыхтаваць тону. Пакуль ні адзін чалавек не прыйшоў у раеннае спажывецкае таварыства з ягадамі. І гэта пры тым, што ў спажыўкааперацыі ў Чавускім раене няма канкурэнтаў-прыватнікаў, якія скупляюць дары лесу.

Тым не менш першы намеснік старшыні праўлення Чавускага райпо Аляксандр Сегренев настроены аптымістычна: «Прыкладна такая ж закупачная цана на сення ўстаноўлена па ўсей краіне, яна рэкамендавана Белкаапсаюзам. Аднак кошт — велічыня нясталая, можа мяняцца ў залежнасці ад аб’ему здачы. Калі не панясуць нам людзі чарніцы за гэтыя грошы — павысім кошт. Калі пойдзе народ — пакінем як есць».

Аляксандр Іванавіч не адмаўляе, што з даведкамі сапраўды атрымліваецца цягамоціна. Аднак прыборы радыялагічнага кантролю каштуюць вельмі дорага, а здавацца прадукцыя часам аказваецца не адпавядае патрабаванням. Так што без даведкі ніяк. У кіраўніка райпа ўсе ж есць надзея, што людзі больш актыўна панясуць у нарыхтоўчыя пункты чарніцы. Пік сезону яшчэ наперадзе.

У начальніка аддзела нарыхтовак Магілеўскага аблспажыўсаюза Аляксея Сиротина свае разважанні. Ці ўдасца выканаць план нарыхтоўкі чарніц, залежыць ад многіх фактараў. У першую чаргу ад ураджаю і надвор’я — бо з-за засухі лясы могуць апынуцца зачыненымі. Асноўная зона нарыхтоўкі чарніц у Магілеўскай вобласці — Кіраўскі, Клічаўскі, Бабруйскі, Асіповіцкі і Глускі раены. Традыцыйна больш за ўсе чарніцы ў Глускім і Асіповіцкім. Ва ўсіх гэтых раенах есць пераносныя прыборы радыялагічнага кантролю. Есць і ў некаторых іншых раенах, да прыкладу, у Круглянскім. А там, дзе чарніц расце трохі, людзям нейкі час давядзецца пацярпець нязручнасці.

«Сення арганізацыі спажывецкай кааперацыі закупляюць у насельніцтва чарніцы па 1,6−2 рубля за кілаграм. Закупачныя цэны на дзікарослыя ягады, як і штогод, вызначаюць попыт і прапанова, — кажа начальнік упраўлення нарыхтовак Белкаапсаюза Аксана Скіндэр. — З улікам канкурэнцыі ў рэгіенах закупачныя цэны ў розных арганізацыях спажывецкай кааперацыі могуць адрознівацца. Па стане на 4 ліпеня арганізацыямі спажыўкааперацыі закуплена ў насельніцтва 850 тон чарніц, што ў 3 разы больш аналагічнага перыяду мінулага года. Паводле аператыўных звестак, на 4 ліпеня найбольшыя аб’емы чарніцы закупілі: Ганцевичское райпо — 30 тон, Глусское — 90 тон, Салігорскае — 25 тон, Іванаўскае — 15 тон. Сярод облпотребсоюзов па нарыхтоўцы чарніц лідзіруе Брэсцкі, арганізацыямі якога ўжо закуплена 250 тон дзікарослай ягады».

По материалам: TUT.BY