Главная » Навіны » У хаты-музея Марка Шагала з’явіўся дух-ахоўнік

У хаты-музея Марка Шагала з’явіўся дух-ахоўнік

Хата-музей Марка Шагала ў Віцебску сёння атрымаў незвычайны падарунак – ляльку, якая паказвае маці сусветна вядомага мастака Фейгу-Iту Шагал. Яна будзе сустракаць наведвальнікаў на ўваходзе – у краме, там жа, дзе калісьці гандлявала селядцом мама будучага майстра авангарднага жывапісу.

Лялечная Фейга-Iта сядзіць на мініяцюрным стульчике, адной рукой яна абаперлася на прыгожы драўляны столік. Гаспадыня небагатай габрэйскай сям’і – пры поўным парадзе: у сукенку з карункамі, на запясце ў яе гадзінічкі, на пальцах – колцы, у вушах – завушніцы. Але больш за ўсё замілоўваюць скураныя чаравічкі з абцасікамі на лялечных ножках.

Аўтар прэзента – майстар па габрэйскіх ляльках з Менска Валерыя Гайшун. Лялечная выява маці Шагала яна рабіла па яе рэальных фота. Такіх на сёння захавалася тры: вясельнае, дзе Фейга-Iта ўдваіх з мужам Хацкелем, і два групавых сямейных. Праўда, сталічная мастачка ледзь-ледзь змяніла знешнасць Фейги-Iты. “На здымках у яе прамыя валасы, але я больш бачыла яе з кучеряшками”, – усміхаецца Валерыя.

Фота сям’і Марка Шагала. З фондаў віцебскага музея мастака

“Мы з радасцю прыманы гэты дарунак. За ўвесь час існаванні музея нічога падобнага ў нас не было. Валерыя прыязджала на цяперашні “Славянскі кірмаш” і прыйшла да нас з прапановай зрабіць штосьці для музея. Сумленна кажучы, я не паверыла, што з гэтага штосьці атрымаецца. І тым прыемней было пачуць ад Валерыі, што яе падарунак гатовы. Такая выява Фейгi-Iты вельмі чапае. Бо жанчыны гулялі вялікую ролю ў жыцці Марка Шагала. А мама заўсёды прысутнічала ў яго ўспамінах як яркі і цёплы знак дзяцінства, хаты, Віцебску. Калі ўважліва прыгледзецца, то пры розным асвятленні ў лялькі змяняецца выраз вачэй. Яна як жывы чалавек. І зараз гэта будзе жывы дух музея, які, як калісьці захавальніца агменю Фейга-Iта Шагала, будзе засцерагаць гэту хату”, – адзначыла дырэктар Музея Марка Шагала Людміла Хмяльніцкая.“Для мяне вялікі гонар, што мая лялька будзе знаходзіцца тут, у гэтым знакамітым музеі. Мне было вельмі прыемна працаваць над выявай жанчыны, якая падарыла свету вялікага чалавека. І нягледзячы на тое што яна была вечна занятай маці васьмярых дзяцей, звычайнай гандляркай, якая прадавала селядца, мне захацелася паказаць яе ў прыбранай адзежы, з упрыгожваннямі, як сапраўдную даму. Бо для сямейных фота, якія рабіліся для вечнасці, яна знаходзіла час падхарашыцца, надзець усе свае колцы і бранзалеты. Жонка габрэя павінна была паказваць дабрабыт мужа. І як бы цяжка ні жыла сям’я, жанчына імкнулася выглядаць годна. Не сакрэт, што лялькі – містычныя істоты. І мая лялька шчаслівая вярнуцца ў гэту хату”, – падзялілася аўтар.

Валерыя вырабляе сваіх лялек з поўсці, у тэхніку сухога качання. “Гэта лялька – суцэльная, без каркаса. Так што ўсярэдзіне ў Фейги – таямніца…” – інтрыгуе кукольница.

Як распавяла дарыльніца, яе лялькі знаходзяцца ў прыватных калекцыях у Беларусі, Расіі, Францыі, Ізраілі. А вось над творам у дарунак музею яна працавала ўпершыню.

Мастачка нарадзілася ў Санкт-Пецярбургу. Але дзяцінства правяла ў Бабруйску. Адтуль і захапленне габрэйскай тэматыкай. Адну калекцыю – пад назвай “Пятая графа” – кукольница прысвяціла памяці свайго дзеда Гiрша — “апошняга габрэя” з Бабруйска.

Валерыя Гайшун

Цяжка паверыць, але Валерыя не мае мастацкай адукацыі. Яна хатняя гаспадыня і шматдзетная маці. Дзяцей у яе шасцёра: “І ім не павезла – іх мама робіць лялек. На іх сыходзіць шмат часу і шмат душы. Аўтар лялькі выступае як пасроднік паміж ёй і чымсьці яшчэ. Я не магу гэта “штосьці” выказаць словамі. Гэтак жа, як не магу зрабіць дзвюх аднолькавых лялек. Я спрабавала, не атрымліваецца. Атрымаюцца браты, але не клоны. Звычайна на выраб адной лялькі сыходзіць каля двух тыдняў. Але Фейгу я зрабіла хутчэй – ужо вельмі гэтага жадала”. Ужо заўтра ў хаце-музеі на вуліцы Пакроўскай для лялькі Фейгi будзе абсталявана “працоўнае месца” – на адной з палічак у шафе ў краме.

Валерыя Гайшун і дырэктар Музея Марка Шагала Людміла Хмяльніцкая ў музейнай краме